Elk schilderij vertelt zijn eigen verhaal, dat is nu juist de schoonheid ervan (35)
De moraliteit van de schilder II
De psychiater André heeft denk ik gelijk waar hij stelt dat schilderijen soms een zekere macht over je ziel hebben, wanneer je er rustig zwijgend naar kijkt en op je in laat werken, erover voelt en mediteert. Dit laatste is vaak ook noodzakelijk om méér te ontdekken dan je op het eerste oog ziet want alleen aan de titel heb je zelden genoeg. Het zou hem anders in relatie tot patiënten ook geen steek verder helpen. Al spreekt op een of andere wijze altijd de morele stem van de schilder, het betekent niet dat er daarom ook een moralistisch verhaal in schuilgaat … het zegt in beginsel wat de schilder bezighoudt, wat hij de moeite vindt om uit te beelden en soms komen we erachter welk verhaal er in schuilgaat of hoeveel strijd hij heeft moeten leveren om het te volbrengen, zoals bijvoorbeeld in ‘Specht en zoon’ van Willem-Jan Otten, een juweel van een roman.
‘De schenking van de mantel’(1297) van Giotto di Bondono, ‘Portret en Ena en Betty Wertheimer’(1901) van John Sargent, ‘Besneeuwde laan in Kösen’ (1906) met die twee naamloze schimmen van Edvard Munch en ‘Vrouw in rode jurk’ of ‘De mokkende’ (1891) van Paul Gauguin zijn schilderijen die zo bezien op zichzelf bestaan zonder een specifiek verhaal, een beeld geven van bijvoorbeeld twee vrouwen in de tijd van de bourgeoisie, maar die alle ook iets zeggen over het geluk en de onherroepelijke schaduwzijden ervan.
Geluk in de vorm van rijkdom lééft als het wordt gedeeld, “het is een motor om de wereld te veranderen, vooral in het onbaatzuchtig handelen dat erdoor mogelijk wordt.” Christophe André weet hier warm en nadenkend over te vertellen. “Geluk is een subtiel gevoel waarin schaduwkanten besloten liggen die ons herinneren aan het bestaan van leven en dood. Laten we dat aanvaarden: die schaduwkant maakt het licht van het geluk zo kostbaar.”
Gauguin ging naar Tahiti om er een paradijs te vinden, maar dat bleek toch niet zo eenvoudig; een van zijn biografen sprak van een “teleurstellende ervaring van de werkelijkheid”, wat ook te zien is in de weemoed van de mokkende Faaturama. “Als je somber bent, ben je niet méér jezelf of dichter bij welke waarheid ook … maar tracht weerstand te bieden aan de lokroep van zwaarmoedigheid.”
‘Ziekte en waanzin waren de zwarte engelbewaarders aan mijn wieg’, zegt Munch. Maar zijn les zal zijn: blijf lopen als het koud is.
[© MN, in de reeks verhalende schilderijen … (35). Bron: Christophe André, De kunst van het geluk, Ten Have/Lannoo.]
De moraliteit van de schilder II
De psychiater André heeft denk ik gelijk waar hij stelt dat schilderijen soms een zekere macht over je ziel hebben, wanneer je er rustig zwijgend naar kijkt en op je in laat werken, erover voelt en mediteert. Dit laatste is vaak ook noodzakelijk om méér te ontdekken dan je op het eerste oog ziet want alleen aan de titel heb je zelden genoeg. Het zou hem anders in relatie tot patiënten ook geen steek verder helpen. Al spreekt op een of andere wijze altijd de morele stem van de schilder, het betekent niet dat er daarom ook een moralistisch verhaal in schuilgaat … het zegt in beginsel wat de schilder bezighoudt, wat hij de moeite vindt om uit te beelden en soms komen we erachter welk verhaal er in schuilgaat of hoeveel strijd hij heeft moeten leveren om het te volbrengen, zoals bijvoorbeeld in ‘Specht en zoon’ van Willem-Jan Otten, een juweel van een roman.
‘De schenking van de mantel’(1297) van Giotto di Bondono, ‘Portret en Ena en Betty Wertheimer’(1901) van John Sargent, ‘Besneeuwde laan in Kösen’ (1906) met die twee naamloze schimmen van Edvard Munch en ‘Vrouw in rode jurk’ of ‘De mokkende’ (1891) van Paul Gauguin zijn schilderijen die zo bezien op zichzelf bestaan zonder een specifiek verhaal, een beeld geven van bijvoorbeeld twee vrouwen in de tijd van de bourgeoisie, maar die alle ook iets zeggen over het geluk en de onherroepelijke schaduwzijden ervan.
Geluk in de vorm van rijkdom lééft als het wordt gedeeld, “het is een motor om de wereld te veranderen, vooral in het onbaatzuchtig handelen dat erdoor mogelijk wordt.” Christophe André weet hier warm en nadenkend over te vertellen. “Geluk is een subtiel gevoel waarin schaduwkanten besloten liggen die ons herinneren aan het bestaan van leven en dood. Laten we dat aanvaarden: die schaduwkant maakt het licht van het geluk zo kostbaar.”
Gauguin ging naar Tahiti om er een paradijs te vinden, maar dat bleek toch niet zo eenvoudig; een van zijn biografen sprak van een “teleurstellende ervaring van de werkelijkheid”, wat ook te zien is in de weemoed van de mokkende Faaturama. “Als je somber bent, ben je niet méér jezelf of dichter bij welke waarheid ook … maar tracht weerstand te bieden aan de lokroep van zwaarmoedigheid.”
‘Ziekte en waanzin waren de zwarte engelbewaarders aan mijn wieg’, zegt Munch. Maar zijn les zal zijn: blijf lopen als het koud is.
[© MN, in de reeks verhalende schilderijen … (35). Bron: Christophe André, De kunst van het geluk, Ten Have/Lannoo.]
10 opmerkingen:
Morning poet,
een mooi geheel, de afbeeldingen en bijbehorende tekst!
X
Cath*
Ruimte crèeren in jezelf voor je naaste leer ik door niet bang te zijn.Open de ander te ontmoeten en zelf nederig te zijn niet gelijk je eigen waarheid te kraaien.Ik heb genoten van je blog en wens je een briesje van warm geluk toe.Zal ik het je even toe blazen? Ach ik voel me als en kind die in wonderen geloof.
Novie
misschien dat ik daarom nog steeds op de loop ben omdat mijn hart zo koud is...
Alles wat wordt gedeeld geeft rijkdom weerom, ook wanneer het smart is en zelfs niet te verhelpen leed kan zoveel lichter gedragen worden, wanneer het samenklinkt met compassie en een onbaatzuchtig uitgestoken hand.
Ik weet het, hoe de schaduwkant soms de grens tussen leven en dood kan vervagen, hoe het hoop en vertrouwen zoek kan maken. Omdat de reiziger des levens vermoeid raakt, gaat neerzitten en het hoofd buigt. Ik weet hoe moeilijk het soms is om dan tóch weer door te gaan, huilend met de rug recht tegen de wind in. Het lukte mij in elk geval eventjes niet...
Oké,
dán is er Munch.
Munch, die mij steeds wéér wakker roept, altijd weer lukt het hem mij te wekken. Het is een van mijn meest geliefde schilders, juist in al zijn wanhoop en duisternis.
Munch is een man van de maan, van het water en van de nacht, van hartstocht en depressiviteit. Te vroeg beroofd van zijn moeder en van zijn oudste zus.
Munch schilderde niet wat hij zag...hij schilderde wat hij innerlijk beleefde...hij bereisde zichzelf tot in alle uithoeken.
En altijd wéér zo vaak was daar de Madonna, de vrouw waarin voor hem geloof én sereniteit, liefde én passie als in een volmaakt 'Heilig Duet' samen kwamen.
Nooit hield het voor hem op: De schreeuw, de Schreeuw verlost te zijn...ooit ...van het lijden.
De stilte waarin Maria haar dode zoon omvat en ondersteunt omdat hij nooit werkelijk is gestorven, en waarmee ze de hoop op een beter leven levend houdt. Dat beeld zal voor hem troost en verlangen tegelijk zijn geweest, dat moet haast wel.
Munch wekt 'het dode gevoel' weer tot leven, op dezelfde manier zoals jij het nu deze dag bijna terloops verwoordt Marius:
"Blijf lopen als het koud is..."
Deze paar woorden staan er zo helder en snel als in één penseelstreek feilloos en met vaste hand door jou geschetst!
Het geeft me weer moed.
Bedankt voor dit 'werkstuk' dat je vandaag hier plaatste.
Dag Marius,
ik wens je een zachte nacht.
uvi
Eventjes voor het slapengaan : een deugddoende nachtrust gewenst. Je deed me zin krijgen om het boek (met zijn aangenaam glad papier) weer eens opnieuw ter hand te nemen. Dàgdàg lieve Marius.
ik schreef laatst al, als het leven te mooi lijkt om waar te zijn, komt de realitycheck vanzelf.
doelde eigenlijk ook op iets 'negatiefs', maar zou het ook om willen draaien. als alles teveel lijkt, en somber en niet, dan komt de realitycheck ook vaak 'vanzelf' =)
de ervaring van de werkelijkheid kan idd tegenvallen, of mee dus, maar is wel een ervaring die ik niet zou willen missen.
Blijf lopen. Charles Dickens deed dat lettelijk. Wanneer hij maandenlang depressief was, stond hij 's morgens op en ging stappen, heel lang, heel ver, om in beweging te blijven en niet toe te geven aan de verlammende zwaarmoedigheid.
P.S. Julia's werk kende ik niet, ben eens gaan kijken en inderdaad dat scrappen is werkelijk een vak apart.
Ik betreed hier een wereld die ik niet ken.
Ieder schilderij vertelt mij een verhaal,
dankzij uw verklaring, Marius
Boeiend en uitdagend tegelijkertijd.
Ik breng wat warmte mee, van nazomerse dagen.
De melancholie is voor later, als het herfst is.
ria
Goedemorgen lieve Marius!
Ik hoop dat je een goéde nachtrust had...
En ik ben zo blij voor je dat je ondanks al je zware problemen, toch met het blog verder gaat, want ook ik zou het node willen missen!
Een reactie posten