Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

Een foto vertelt zichzelf, dat is juist de schoonheid ervan (27)
Het oog

Nu ik er zelf geweest ben, realiseer ik me dat dit maar een halve waarheid kan zijn – de waarneming van schoonheid – niet slechts of vooral omdat dit het beeld is van een vrouw – moet toch beslist anders zijn als je het feitelijk ziet dan wanneer je het moet doen met een foto, hier of uit een boek. Oog in oog is een andere werkelijkheid dan die we elkaar hier tonen, dat geldt voor ontmoetingen tussen mensen maar ook wanneer je iets vertelt over theater, over beeldende kunst, over hardlopen of een zeilwedstrijd

Toen ik in Groot Klimmendaal verbleef (dec. ’07 – mrt. ’08), kreeg ik van mijn broer en schoonzus uit Aerdt een fraai ingelijste torso van Eppe de Haan als symbool voor een bezoek verderop in de tijd. En dat werd de verrassing van 21 mei, de Beeldengalerij ‘Het Depot’ in Wageningen in de schitterend gerestaureerde 19de eeuwse villa Hinkeloord – specifiek voor hedendaagse beeldhouwkunst van torsen en fragmenten. De torso van De Haan zag ik nu in werkelijkheid, dezelfde schoonheid, maar toch zo anders, zo direct badend in het licht dat van alle kanten de villa binnenvalt. Het oog ziet de materie scherp, niet alleen van elke kant, maar ook qua kleur en zachtheid van de soort steen, hoe het gepolijst is of hoe mat het is vanwege de broosheid van het marmer.

Eppe de Haan is een van de (Haagse) beeldhouwers die een tijd heeft doorgebracht in het Toscaanse beeldhouwersoord Pietrasanta waar ik nog eens apart op terugkom. Het is het Mekka van de marmercultuur. (Naar aanleiding van bepaalde werken hadden we even een discussie over de betekenis van ‘zich geïnspireerd weten’ en ‘plagiaat’, maar ik denk dat enige ‘vorm van bijna herkenbare nabootsing’ in zo’n kunstenaarsgroep, zoals in Pietrasanta, haast onvermijdelijk is waar ieder op de tast op zoek is naar een eigen identiteit, waar men van elkaar leert en soms een bepaald stijlkenmerkend detail van een collega in omgekeerde vorm overneemt, zoals Eppe de Haan van zijn oudere Poolse collega Mitorai. Maar ik heb al gezien dat je je daarvoor echt moet willen verdiepen in dat typische oord Pietrasanta, waarover meer in de Monografie Eppe de Haan.)

Hierboven zien we een torso van Eja Siepman van den Berg, gitzwart glanzend brons: de perfectie, de intimiteit, de vergankelijkheid, soepel en gracieus, zó subliem.
Had ik dan opeens geen pijn? Jawel, bij vlagen misselijkmakend, maar ik dacht, ‘kom dichter, niet piepen’. En bovendien zat ik in mijn wendbare ‘di Cabrio’ en hoorde intussen dat dit alles mogelijk was gemaakt door de verpakkingsindustrieel Loek Dijkman, de man die niet alleen zijn werknemers laat delen in het rendement van zijn onderneming, maar ook maatschappelijke, culturele en educatieve projecten ondersteunt, initieert en ontwikkelt en op die manier indrukwekkend bijdraagt aan wat later tot het erfgoed van de beschaving zal behoren.

We dronken koffie in het vermaarde ”De Wereld”, maar het was er uitgesproken saai en het gemoderniseerde designinterieur kon ons alledrie niet bekoren. Nee, dan maar liever terug naar het adembenemende landschap van Aerdt, en terwijl ik dacht dat dit toch wel het eindpunt was van een verrassende en aangename dag, spraken we uitvoerig over kunst en politiek, over Shakespeare, over Ambrosius, over lieden als Dijkman en over het menselijk geheugen.
“Weet je” – want ik zat even in een fysieke dip – “als je een van die planten uit de pot haalt, zie je dat de kluit aarde is omwikkeld door lange, bleke en stugge worteldraden. Zo voelt het ook in mijn hals die onzichtbaar wordt ingesnoerd door lange draden van littekenweefsel, een belangrijk deel van de pijn.”
“Dat is verontrustende beeldspraak. Maar ook helder.”

We aten in het nabijgelegen Babberich, in “De oude grenspost”, een prachtig restaurant op de oude grens van Nederland en Duitsland, gelegen in een eeuwig onveranderlijk glooiend landschap met koeien, schapen en lammeren. Alleen de seizoenen hebben er vat op. Ik noem het ‘de rustige Majesteit’. Op een foto uit eind jaren vijftig, toen er nog geen snelwegen waren, zie je een drukke verkeersdijk, een colonne van oude Duitse Kevertjes op weg naar huis en omgekeerd de eerste typen Deux Chevaux’s en een enkele Peugeot 404, de tijd dat mijn vader in een lichtgrijze Peugeot 203 reed, VK-10-02, gevolgd door een kanariegele VW-kever, DX-63-55. Of was er eerst nog die Simca Aronde?

[© MN, in ‘De unieke lichtval van vrienden’. Afbeelding: een foto met mijn mobiel van een torso van Eja Siepman van den Berg. Er is niets weldadiger dan een dagje uit. Terwijl ik dit schrijf, zie en hoor ik hoe een jonge Merel ontsnapt aan de poging tot moord door een grote Ekster. De Ekster stootte zijn kop tegen de regenpijp en precies op dat ogenblik ontkwam de Merel het zinloze geweld.]