Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

Morele passages omtrent thuisloosheid XVI

Ja, zij geven soms overlast gespiegeld naar onze normen of zijn zo opvallend afwijkend aanwezig dat we geïrriteerd naar hen omzien, maar zij beschimpen onze orde niet. Zelden is er sprake van een bewuste provocatie en als het gebeurt, bijvoorbeeld door een kraakactie, tonen zij hoe betrekkelijk ‘de orde’ van vandaag is, hoezeer zij voor rechteloos worden gehouden en tegelijkertijd aanspraak maken gerespecteerd te willen worden als burger – maar voor ‘burgers’ gelden specifieke criteria. Soms nemen ze, zoals ooit gebeurde bij het kraken van een pand om tot nachtopvang in zelfbeheer te komen, het recht in eigen hand, maar dat betekent dan verantwoordelijkheid nemen voor het eigen bestaan waar de samenleving dat in nog onvoldoende mate neemt.
Bovendien vervullen veel daklozen nadrukkelijker dan ooit en al zeker vijftien jaar door middel van straatkranten een maatschappelijke rol, en dat is in tweeërlei opzicht van betekenis. Enerzijds de bewustmaking in de samenleving van vele concrete problemen, anderzijds de verbetering van de eigen positie want de krantenverkoop biedt hen een (alternatieve) inkomstenbron. Het heeft een emancipatoir effect. Zij willen dus helemaal niet bruuskeren, maar tot uitdrukking brengen dat zij één zijn met de samenleving. Zij vormen niet slechts een probleemgroepering in een gevestigde samenleving, maar maken deel uit van het georganiseerde sociale leven als zodanig. Met andere woorden, verschijnselen komen niet onafhankelijk voor van de maatschappij waarin zij worden vastgesteld. Alsof er twee werelden zouden bestaan, een die ‘de ware’ is en centraal staat en een die er wel is maar niet bij hoort. Dit is den ik ook de belangrijkste grond voor onze morele verantwoordelijkheid jegens allen die zich ‘anderszins verhouden’ tot wat wij onze samenleving noemen.

En al wat hier tot dusver geschreven staat over thuislozen, dat zijn ze niet. Het zijn geconstrueerde beelden, halve beelden of gesneden beelden van de zogenaamde werkelijkheid. De echte werkelijkheid, dat is ieder van hen zelf, met een eigen geschiedenis, met eigen mogelijkheden en wensen, met emoties en behoeften en verlangens, mensen die gepokt en gemazeld zijn door het leven, gewoon mensen, oog in oog met hun berooidheid, die juist het onmogelijke leven weten te leven.
[Schilderij “Talking to Donatello by Davis Morton.]