Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

Dagboek Leven als ambacht (naar Pavese)

Zaterdag 20 augustus
De lucht straalt warmte uit. Een zacht briesje. Sinds de Hondsdagen is het weer zomers. Ik word gedoucht, reuze inspannend, ook verkwikkend. Er is maar één manier om de pijn te ontvluchten en dat is bezig zijn met waar je hart ligt. Dan nog blijft er genoeg tijd voor starende ogen want alle tijd is continu pijntijd. Ik zou ongetwijfeld anders in elkaar zitten als ik al niet zoveel tijd van mijn leven had doorgebracht met lezen en schrijven. Mijn reis vordert en soms is het alsof de dood me op de hielen zit, andere tijden is er een serene rust. Al met al bezorgt die koppeling me een hoop rusteloosheid. Ik leid een onzeker bestaan.
Dit Tagebuch: ik schrijf lang niet alles op en toch is het te langdradig vrees ik. (Dat van de Duitse tekenaar Ewald Mataré zou ik nog graag lezen). Eros and Thanatos are always, very often, on my mind, - het strelen, het omhelzen, de aanraking.
Kennelijk ook bij Rudy Kousbroek: “Voor ik dood ga wil ik eerst nog even met de helft van de mensheid naar bed.” De aard van Don Juan is hem vreemd (‘find, fuck, forget’ is voor hem en mij absoluut afstotelijk), maar het geeft hem een ontroostbaar gevoel, dat hij ze “nooit meer uit hun broekjes zal zien stappen of hun bh’s achteloos over de rug van zijn stoel zal zien hangen.” Ook over de dood delen we dezelfde gedachte. Hij bestaat al zo lang, en nooit is er iets over uitgelekt, het is licht uit en weg. Toen hier vorige week een lijkwagen voorreed, zei een oude man: “Die komt niet voor mij.” Ik: “Als dat wel zo zou zijn, zou u het niet weten.” En dat hiernamaals, het meest aannemelijke is dat we ons een mensenleven lang vergissen, aan welke religie we ons ook overgeven. Het zieltje gaat er niet als een vlieg vandoor.
Ging Connie Palmen niet naakt op het nog ontklede lijk van Ischa liggen? Ze hadden niet geweten dat toen ze de laatste keer een sterrenregen ondergingen, het echt, onherroepelijk de laatste keer was. Rudy vertelt over bizarre kampervaringen, dat het klaarblijkelijk onder de verschrikkelijkste omstandigheden een oermenselijk verlangen blijft dat Eros en Thanatos nog eenmaal, voor het laatst ten hemel bezongen verenigd zijn, ik denk zoals ‘Gute Nacht Freunde, noch eine letste Zigarette ….’ van Reinhard Mey.
Ik heb anderhalf uur geslapen vanmiddag. Lange uren niet in staat iets te doen. Hoe ik het leer verdragen, weet ik niet want de pijn is vaak een tranenlikker.
Verheug me op bezoek te gaan vanavond – voor ’t eerst – maar ben niet in m’n beste doen.

Zondag, 21 augustus
Het was fijn, verrassend aangenaam bij mijn zus en zwager, maar na ruim twee uur brak ik van de pijn. Orithia maakte warme melk voor me. Ben angstig en zeer ellendig in slaap gevallen. Deze morgenstond heeft evenmin goud. Zie, ik woon in een onbetrouwbaar lichaam. Het is zwaar bewolkt, nog droog en het onweer kondigt zich van verre al aan. Plotseling een felle kortstondige regenbui, - maar het blijkt allemaal minutenspel. Al spoedig wasemt de zon door een egale lucht en wordt het zeer warm. In de middag, na m’n slaap, keert de bewolking terug en tijdens het eten om zes uur komt alles er ongenadig uit. Ik heb één essay gelezen, verder niets. Niets. Ik voel me beroerd. M’n bloeddruk was normaal, maar de knollen waren op.

Maandag, 22 augustus
Twaalf uur geslapen. Er hangt een stille, gesluierde warmte in de lucht.
Dat essay is een boeiende en voor mensen van mijn generatie herkenbare observatie, vaststelling. Het gaat over de meest radicale verandering in de tijd, een verandering die zijn weerga in de geschiedenis niet kent en die in de loop van dat decennium definitief zijn beslag krijgt. Kousbroek refereert aan De avonden, een boek waarin een wereld wordt beschreven die op dat moment ook aan het verdwijnen is. De metamorfose waar jongere generaties zich niets bij kunnen voorstellen: de gezichtsuitdrukking, de gezagsverhoudingen in het gezin en overal daarbuiten, de onderwerping, de sekseverschillen, de rol van de godsdienst, de kapsels, de interieurs, de stemmen op de radio en het polygoon journaal om maar enkele opvallende dingen te noemen en waar R. nog verder op ingaat, maar omschrijft als “de dingen die zo volkomen ‘verloren’ zijn dat zelfs het bewustzijn dat er een verandering is geweest verdwenen is.”
Voor wie het qua tijd vrijwel de enige leestijd is, is het een ideaal bedboek. Het zijn over het algemeen korte teksten die binnen een zandlopersuurtje te lezen zijn. Maar ook buiten deze praktische aanwijzing is het een schitterend boek, een ‘Wunderkammer’ van het brein Kousbroek, - even warm aanbevolen als Baltische zielen van Jan Brokken, verschenen bij Atlas.
Bij Orithia , m’n lief gesierd met turkoois, heerlijk macaroni gegeten en dan, ook zo verrukkelijk, Griekse yoghurt met honing. Als ik wil, kan ik zo naar het westen verhuizen, haar buurman vertrekt, maar ik blijf mooi aan het stille oosten. Het deert de liefde niet. We wonen immers in hetzelfde gebouw, ‘Am See der Sehnsucht’ . Wat dat allemaal aanricht in het brein.

[© MN, ‘Les jours de l’âme’ met een schilderij van Jose Sandoval. 'Het meisjeseiland' van Rudy Kousbroek, Uitgeverij Augustus, 2011. Een magnifiek boek, geïllustreerd en voorafgegaan door een essay van Hans Ree, ‘Liefdevolle klopsignalen’, een titel gelijk het mooiste sieraad, zoals zijn leven het boek: een goudmijn.]