Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

De wind uit de zeilen (of uit de ziel?)
Socialisatie beweegt zich langs het slingerende pad van nuchtere noodzaak

Dit is niet een beeld dat gemakkelijk mededogen oproept, zoals het vorige van 10 mei wel omdat daarin, naast het schrijnende, een zekere distantie spreekt, het is waarschijnlijk wel de eigen schaamte, maar tevens een respect naar voorbijgangers van wiens opmerkzaamheid en vrijgevigheid hij afhankelijk is. Het beeld hierboven heeft dat niet en is des te schrijnender omdat er zo publiekelijk sprake is van anomie, van machteloze normloosheid, zo sterk en opdringerig laveloos dat velen misschien alleen maar denken aan woorden als weerzinwekkend of walgelijk. Een hopeloos leven, zoals van vele thuislozen, altijd weer met een verhaal dat bij wijze van spreken zo persoonlijk is als ieders vingerafdruk. Velen lopen er onverstoorbaar aan voorbij, maar even zovelen kunnen het niet weerstaan minstens uit een ooghoek de ellende een ogenblik te zien. Het geplooide, strak gespannen vlees, alsof iets van binnen naar buiten wil breken. Die ijswitte huid. Dat kwetsbare, verslonsde hoofd, beroerd door de fles. Toch is het beeld niet zo heel bijzonder want vrijwel niemand leeft in (keurige) balans wanneer hij is onttrokken aan alles wat mensen bijeenhoudt, in een menselijke, waardige gedaante.

De werkelijkheid is dat we noch van de man noch van de voorbijgangers iets weten. We willen vaak wel meer weten, daarom vinden veel mensen het ‘zo leuk’ op een terras en te fantaseren over wat ze denken te weten over wie er voorbijkomen.

Een gezin kan zo worden gekenmerkt door liefdeloosheid, onverschilligheid en afwijzing, dat er sprake is van een zeer gebrekkige socialisatie, van een slecht geïnspireerd milieu. De kinderen hierin voelen zich ongewenst, ervaren hun ‘thuishaven’ als een onbetrouwbare en bange basis en niet weinigen ontwikkelen hieruit een depressieve grondstructuur die uiteindelijk leidt tot hulpeloosheid. Wie hier een ogenblik bij stilstaat, kan wellicht de pijn bevroeden die het ontbreken van bindingen, van gehechtheidrelaties met zich kan meebrengen.
Er ligt een wereld van verlies. Sommigen hebben hun hele leven nog niets dan trubbels gekend. Begrippen als ‘veiligheid’, ‘vertrouwen’ en ‘genegenheid’ zijn zo goed als vreemd gebleven. Ze gingen wel naar school, maar ‘voor wie, waarom?’. Zo ging de school als drempel naar de samenleving eigenlijk al verloren, enige tijd later ook de kans op werk. Veel in hun leven lijkt op de creatie van persoonlijke angst en onzekerheid.

Een zeiler zal denken dat het niet het ergste is wat hem kan overkomen als hij even niet de wind in de zeilen heeft. Als hij geoefend heeft in geduld, zal hij niet in paniek raken denk ik en de tijd van het stille dobberen nuttig weten te gebruiken. De wind keert terug, dat is zeker. Existentiële onzekerheden zijn onvermijdelijk, maar een langdurig uitblijven van enig perspectief verhindert het ontstaan van hoop. Een bestaan zonder hoop kent geen toekomst. Voor de thuisloze mens is het daarom minder zeker dat het hem nog eens voor de wind zal gaan, maar ‘eens thuisloos, altijd thuisloos’ is niettemin het andere uiterste. Er zijn er veel die de feitelijke val weer te boven komen, alleen niet als de wind ook uit de ziel is.

[© MN, “Elk mens een verhaal”, met excuus voor de lengte. Afbeelding: foto gemaakt met grote aarzeling in Brussel door Marie Jeanne Smets (zie bij de Links).]