Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

Een stijlvol boek van de geest
fragmenten en bewaarde woorden van anderen

Gevangen in het bewind van de technocratie – het keurslijf van de autonomie, daar begint ’t mee, waar zij, Monique Deryckere, beschrijft dat deze vrijwel enig overgebleven ideologie een totalitair karakter dreigt aan te nemen en daartegen, tegen de excessieve aanwezigheid daarvan, wil zij een tegengif bieden: haar lijvige boek, op fraai papier met talrijke illustraties, is een hommage aan de menselijke creativiteit. Zonder een vurig pleidooi daarvoor raken we immers niet alleen onze woordenschat kwijt, maar ook onze individualiteit. Het is een stil en ook een machtig boek over mensenverlangens (die vaak zo schrijnend onvoldaan blijven).
Haar vorm is een lexicon van enthousiasme, dromen en muziek, een vorm van groepen van woorden die volgens haar een uitdrukking zijn van de vitale behoeften van de mens, het zijn portretlijnen ofwel, dat is preciezer, het is een spiegel van haar levenshouding – of, naar Wittgenstein, een afbeelding van haar wereld.
Het voortdurend verwonderen voert de mens – Monique zegt ‘de intellectueel’, naar Ortega y Gasset in “De horden der opstand” – het verwonderen voert de mens door het leven, omdat het een beginnen is van begrijpen. Dit herinnert ons misschien aan ‘De uil van Minerva’, de vogel met door het licht verblinde ogen, toegewijd aan de godin van de wijsheid en beschermster van kunsten en wetenschappen - de kunst die volgens Paglia boven de realiteit staat en die overleeft.
Het lexicon begint gelukkig met het woord uit het centrum van ons leven: aandacht. We verbinden ons met een mens of met een gebeurtenis en gaan er deel van uitmaken of we wenden ons af en glijden weg in de schaduw van de eenzaamheid. Haar groep ‘aandacht’ kent zeven begrippen en bij elk vindt zij passende en verrassende citaten van filosofen, schrijvers, journalisten of anderen. Het is een tombe van woorden, uitgewerkt vanuit gezichtspunten van anderen, zoals Cioran, Henry Miller, Herbert Read, Baudelaire, Julia Kristeva, Gombrowicz, Musil of Pessoa. Soms heeft een ‘groep’ een wat magere woordenlijst; bij onvrede staan slechts de woorden ‘frustratie’ en ‘onvrede’ – waarom niet tevens: desinteresse, onverschilligheid, opstandigheid, teleurstelling? Waarom komen sommige woorden, zo van betekenis voor de vitale behoeften of tekorten, nergens tevoorschijn? Bekommernis, geweten, gevangenschap, moed, tederheid, tragiek, troost, solidariteit, verlatenheid, vluchtigheid, vriendschap, wreedheid. Soms kent een ‘groep’ geen nadere woordenlijst of uitwerking, bijvoorbeeld afzondering, liefde, motivatie. Vreemd, denk ik. Bij motivatie is toch minstens te denken aan onderscheidende begrippen als ambitie, bezieling, competitie, expressie, gemeenschapszin, ontplooiing – maar goed, ik hoef eigenlijk niet op te sommen wat mijns inziens soms ontbreekt of toegevoegd zou kunnen worden. (Soms ook een variant op ‘dat we weten hoe het niet moet, maar niet hoe het wel moet’.) Je ziet ook altijd maar ‘een stukje’ van de wereld, en er zijn meer vragen dan antwoorden. Het is een persoonlijk lexicon, rijk genoeg in zichzelf en met zorg vormgegeven, een lexicon dat inspireert en beweegt naar een mogelijk bredere of andere verbeelding.

[© MN, Afbeelding: pagina 268, “I and me”, een van de schitterende pastels van Monique Deryckere. Het boek: Monique Deryckere Crombez, Un Vocabolario Essenziale. Dromen, Sterren en Muziek, 511 pag., geb., € 37,- is te bestellen bij de auteur: monique.jacqueline@skynet.be
Het spijt me dat ik zó weinig energie heb weblogs te lezen. Wat spijt me? De eenzijdigheid.]