Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

Het onbenijdenswaardige bestaan VI

Voor korte of lange tijd beroofd van wat ons eigen is,
is een aanslag op een van de wezenlijke vormen
van de bestaanszin, van het verlangen
ergens te zijn.
Jacques De Visscher

Het ene huis is het andere niet en met de mens, thuisloos of niet, is het precies zo. Ik zei wel eens dat thuisloosheid zo persoonlijk is als een vingerafdruk – het is een verwijzing naar de verhalen over de individuele geschiedenissen en tegelijkertijd een benadrukken dat oorzaak en gevolg nimmer eenduidig zijn en vaak ook niet meer zijn te achterhalen. Niettemin zijn er in de levens van thuisloze mensen patronen te herkennen, zoals affectieve verwaarlozing, relationele en maatschappelijke chaos, schuldenproblematiek, verslavingen, psychiatrische stoornissen en uiteenlopende gezondheidsproblemen. De individuele thuisloze vormt veelal een catalogus aan narigheid, alsof het diens lot is (geweest) ‘zo’ en niet anders meer te leven.
Er is, uit onderzoek en uit ervaringen van instellingen, veel bekend over thuislozen. Toch is dat ‘vele bekende’ te problematiseren. Is het veel, maar toch niet genoeg? Waartoe heeft die vele kennis precies geleid? Waarom verandert er bij velen zo weinig dat zij welhaast levenslang letterlijk en figuurlijk gekleed blijven als thuislozen, terwijl vrijwel allen de droom koesteren van ‘eindelijk een “normaal” leven’?
Veel thuislozen worden moeiteloos herkend. Hun manier van doen, hun uitstraling, hun taal, verraad als het ware dat zij ‘hier’ (een instelling) ‘thuishoren’, terwijl van slechts een enkeling het tegendeel opvalt, met soms als zeer frappant gevolg dat de hulpverleners dan laten blijken eindelijk iemand te ‘hebben’ voor wie zij van betekenis kunnen zijn. Is het bij al die anderen dan water naar de zee dragen?
Ook in het straatbeeld worden velen direct herkend, de een omdat hij de straatkrant tracht te slijten, de ander omdat hij in een portiek ligt en weer anderen omdat ze samengeschoold ergens rondhangen, de gezichten weggedoken in de hoge kraag van hun jas of in een diepe capuchon. Ze lijken nauwelijks in elkaar geïnteresseerd. En nog een ander vertoeft dagelijks op dezelfde plek en staat daar verdwenen in de last van zijn leven, - zoals jaren geleden Arie P. hier in Arnhem. Hij stond jarenlang onder het afdak van de gemeentelijke voorlichtingswinkel tegenover het politiebureau, met de voeten in een stinkende slaapzak die ‘omhoog’ werd gehouden door hem over het fietsstuur te hangen. De beweging van zijn leven was volkomen stilgevallen. De toekomst was verschrompeld, het verleden verschraald tot een donkere vlek. Thuisloze mensen hebben ….
[ Afbeelding: “Isolation” by Bircan Kanat.]