Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

Paul Léautaud. Voilà un homme

3.
“Ik heb enkel en alleen voor het schrijven geleefd. Ik heb de dingen, de gevoelens en de mensen enkel en alleen ervaren, gezien en gehoord om er over te kunnen schrijven. Daaraan heb ik de voorkeur gegeven boven het materiële geluk, boven een gemakkelijk te behalen roem. Ik heb er zelfs vaak ge­noeg mijn eigen genoegens van een bepaald mo­ment aan opgeofferd, mijn allergrootste geluk en mijn allerdiepste ge­negenheid, ja zelfs het geluk van sommige mensen voor wier leed ik niet ben teruggedeinsd; en dat al­les om te kunnen schrijven wat ik wilde schrijven. Ik bewaar hieraan zelfs een her­in­ne­ring van diep geluk.”
Paul Léautaud verschanste zich het liefst – hoezeer hij het soms ook verfoeide – in het be­dompte kantoortje van de Parijse uitgeverij Mer­cu­re de France, waar hij zich als redactiesecretaris van een ge­borgen bestaan verzekerde en dat borg stond voor ontmas­ker­ende observatie van het literaire wereldje, maar hem ook in staat stelde tot dromerij en gepeins. De in­ner­lijke monoloog. Tot behoedzaamheid ook, op allerlei tekenen van buiten die dit kwets­bare evenwicht in gevaar zouden kunnen brengen. Hij wilde vrij zijn, zich niet hechten aan materiële genoegens en zich vooral niet binden aan groot plichtsbesef – dat maakt de mens kortzichtig, bekrompen en zal hem tot een af­grijselijke machine om­vor­men: “Buiten de wreedheid en de stompzinnigheid heb ik in het leven niets groots ge­zien.”
Boven de plicht staat het geluk. In de theaterkritieken die hij schreef, ontlaadde hij niet zel­den zijn verachting voor het ‘vaderland’, het ‘patriotisme’, het ‘Parijse milieu’. Te­gen­over al die dingen stond hij absoluut afwijzend, evenals te­gen­over de officiële we­ten­­schap. Laatdunkend, sarcastisch nam hij de vertegenwoordigers van de bourgeoisie op de hak. In zijn oordelen stond hij zowat alleen want zijn collega’s waren maar al te hap­pig op prijzen, uitnodigingen, eerbe­wij­zen.
Léautaud heeft zich altijd aangetrokken gevoeld tot boeken die in de eerste persoon zijn ge­schreven. Ik vermoed vooral om telkens opnieuw te kunnen ontdekken wat hem zo gren­zeloos intrigeerde: de manier waarop een schrijver het ge­schreven heeft, de ge­voe­lens die er op dat moment bij hem omgingen. “Ik wou dat ik ze zien kon als ze bezig zijn, die schrijvers.” Boeken als de Souvenirs van Renan, het Journal en de Corre­spon­dence van Stendhal – de romanticus (en fe­minist) - , maar verre de voorkeur gaf hij aan Stendhal’s Brulard en aan Souvenirs d’Egotisme. De geestverwante egocentricus.
Toch bleef hij zo dicht mogelijk bij zijn eigen oeuvre, de eigen gevoelens en het eigen wereldbeeld. “Ik ben de enige voor wie ik belangstelling heb.” De voortdurende intro­spectie. Bewonderen, beminnen, eerbiedigen betekent dat men zichzelf op een lager ni­veau stelt. “Waarom zou ik ander werk lezen dat me in verwarring zou kunnen bren­gen, mijn smaak zou kunnen bederven, zonder dat het me veel ge­noegen verschaft? Ik blijf bij mijn stiel.”
In zijn eenzame ….
[Bovenstaande foto v/h omslag van de biografie door Martne Sagaert, Millésimes, 2006.]