Whisperings of the Soul. Een weblog over de hobbelige, onvoorspelbare weg naar ouderdom.

De tijd van Vroman, “hoe laat is het voor mij?”

Het effect heeft zich van Vroman losgemaakt en is de verre wereld ingegaan terwijl hij, 92 jaar, dromend achterblijft. Hij is een man, vertelt hij, die toen hij Tineke meer dan zestig jaar geleden voor het eerst in de ogen keek, zijn hele toekomstige leven al voor zich zag. “Niet natuurlijk dat ze bijvoorbeeld vandaag mijn haar zou knippen.” Hij, de zoon uit Gouda van een natuurkundige die al in 1946 overleed, - “hij vertelde ons toen, misschien was dat wel zijn laatste zin: als men ooit de energie uit atomen bevrijdt, wat zal er dan komen, een grote of vreselijke tijd”- heeft een oud Japans krijgsgevangenennummer dat hij onthoudt als was het gisteren gegeven en is al 65 jaar weg uit Nederland. Op zekere morgen is zijn dochter Peggy op bezoek, “moeilijk te geloven dat ik haar ten dele heb veroorzaakt, wel hoe. Nog vreemder dat ik bijvoorbeeld indirect Lisa (kleindochter) heb helpen ontstaan.” Verderop: “Ik beschouw Lisa soms als een uitbreiding van mijzelf naar de toekomst, en Tineke gewoon een onontbeerlijke verbetering van mijzelf. Het is warm en boeiend haar te zien denken.” “Er zijn wel een paar mensen zo warm waar ik liefst binnenin wil wonen, niet geslachtelijk maar beschermd. En natuurlijk Tineke, ruim 64 jaar geleden had ik al het gevoel: hier woon ik, binnen haar kleren en verder.”
Hij kan goed overweg met de moderniteit, met alle digitale gebruiksmogelijkheden, “maar ik vraag me af wanneer ik zelf meer geheugen moet aanvragen.”
“Ik zit in mijn pyjama te wachten op mijn hersens. Wanneer zijn wij af?”
Ik lees nu Misschien tot morgen. Het is een boek van 700 pagina’s, met op het front een waardig portret van een half of geheel ontklede man, aan de tekeningen op zijn huid te zien oud, met donkere ogen in een hoofd met weinig wimpers, wel een krans van zilver haar en herkenbaar aan de neus, het is Leo Vroman, een aanhankelijk en begaafde man. Een man die soms ook wel, zonder enige somberheid, naar de vergetelheid verlangt en zich afvraagt waar al die gedichten en schrijverij voor dienen, bijvoorbeeld “wat voor zin het heeft over liefde en vrede te rijmen als niemand in Schiedam er ooit van hoort, of erger nog, niemand in China.”
Zojuist, terwijl het land een witte mantel wordt aangemeten, pakte ik het boek weer op, sloeg het driemaal willekeurig open en drukte het tegen m’n neus. (Ik snuif wel vaker aan papier van een boek.) Zo ruikt een boek – niet elk ruikt hetzelfde, dit ruikt goed, heel goed. En hoe kan ik een eerste indruk ervan beter besluiten dan met wat hij na een tiende vertelt terwijl een aalscholver onder de bewolkte lucht vliegt en even later een zware wolkbreuk dreunt. Nu, hij vertelt vaak heel verrassend het alledaagse, dat er straks een welkomstvergadering is voor een paar nieuwe inwoners, met “een handjevol antieken zoals wij”, dat er morgen een wijsheidsprogramma is en dat hij overmorgen naar de tandarts moet. “Zondag een concert. Dinsdag weer een week voorbij. In december die prijs in India. Over twaalf jaar dood. Over een miljoen jaren geen leven meer op aarde en dus geen liefde meer. En over een paar biljoen jaren geen aarde en dus geen jaren meer. Wat een doelloos bestaan, wat een fantastisch leven.”
[Leo Vroman, Misschien tot morgen. Dagboek 2003-2006, Querido. Afbeelding: tekening van Leo Vroman, “Vroman in ’t verschiet”.]